Петар Чаулев

Петар Чаулев (1881-1924) бил македонски револуционер, учесник во Илинденското востание. Се школувал во Охрид и Битола,кратко учителствувал во Охридско. Бил организатор на револуционерните комитети во Охридско, Преспанско и Леринско во 1899 година. Во Илинденското востание бил војвода и раководител на Охридскиот револуционерен комитет, во 1911 година бил член на ЦК на ВМОРО. Учествувал во Балканските војни, во Тиквешкото и во Охридското востание. За време на бугарската окупација во Првата светска војна бил околиски началник на Охрид. По војната учествувал со Тодор Александров и Александар Протогеров во создавањето на ВМРО. Бил потписник на Мајскиот манифест. Бил убиен од страна на Димитар Стефанов, член на ВМРО.

Роден е во Охрид на 18 декември 1881 година. Потекнува од познато охридско семејство кое во давнина го носело презимето Малечкобеговци, Всушност, презимето Малечкобеговци фигуративно го опишувало нивното богаство, споредувајќи ги со „мали бегови“. Презимето Чауле веќе го носеле неговиот дедо Ном и баба Ана, кои имале три сина: Јане, Диме и Јаким. Татко на Петар, најмалиот син Јаким, бил рибар, додека мајката Флора, која потекнувала од повидните фамилии од пограничниот регион кон Албанија и била братучетка со познатиот Кузман Шапкарев, имала завршено учителска школа. Јаким и Флора имале повеќе деца, но сите освен Петар изумреле.

Се школувал во Охрид и во Битола и на 17 години, како ученик на битолската гимназија св. Кирил и Методиј, положил заклетва и се вклучил во македонското ослободително движење. По краткото учителствување во охридските села, од 1899 година се јавува како организатор на револуционерните комитети во Охридско, Преспанско и Леринско и како војвода во Охридско за време на Илинденското востание. Во тие бурни години од почетокот на веков, кога револуционерното движење ги собира македонските интелектуалци, Петар Чауле се оженил со стружанката Злата, од познатото семејство Голабовци. Сестрата на Злата, која подоцна ќе им помогне, била омажена за Серафим Миладинов, братучед на познатиот македонски поет Константин Миладинов. Петар Чауле како свадбен подарок на Злата и подарил мало пиштолче украсено со скапоцени камења“. Петар Чауле после загушувањето на илинденското востание заедно со својот сограѓанин Христо Узунов остануваат да живеат и работат за ревулуционерното дело на македонците и тоа во својот регион односно Охридско-Стурушко. Чаулев во повеќе села во Охридскиот регион а посебно во дебарца учителствува, кои што во исто време го организира населението за понатамошна борба против турската империја која се наоѓаше во изумирање“.
За време на Младотурската револуција во 1908 година повторно се вратил во својот роден град Охрид, каде што бил уапсен и затворен од новата младотурска власт. Од последиците на затворот Злата умрела во 1916 годиона, а за нивните деца се грижела мајката на Петар и сестрата на Злата, Фроса Миладинова. Подоцна повторно се оженил со охриѓанката Иванка од познатото семејство Спространови(внука на Ефтим Спространов)која ќе остане со него до неговата смрт и ќе го посвети нејзиниот живот на споменот за него. Во 1911 година бил избран за член на ЦК на ВМРО, заедно со Тодор Александров и Христо Чернопеев.

За време на Првата балканска војна во 1912 година, ставајќи се под знамето на балканските сојузници за ослободување на Македонија од турското ропство, со својата чета учествувал во ослободувањето на Охрид, Демирхисарско, Дебарца и Кичево. Во предвечерието на Втората балканска војна, во јуни 1913 година, учествувал во Тиквешкото востание, протерувајќи ги српските воени и административни власти од Тиквешијата и ослободувајќи го Неготино и Кавадарци заедно со другите чети на ВМОРО. По крвавото задушување на востанието, Петар Чаулев продолжува за Охридско, каде што во септември 1913 година се става на чело на Охридското востание, однoсно Македонско-албанското востание. Во 1913 година кога во летото почна познатата македонско-албанска буна, Чауле е меѓу првите водачи во организацијата на албанските и македонските чети во борбата против српската нова власт. Тој активно со Павел Христов и Милан Матов учествуваат во оваа буна и ги посетуваат сите реони почнувајки од Елбасан, Струга, Дебар, Охрид, Гостивар, Кичево и други места коишто заедно со албанските водачи и чети дејствуваат и активно се борат против српските воени единици. За ревулуционерното делување на Петар Чауле имаат пишувано повеќе негови соборци како и странски патописци кои биле многу воодушевени од неговото борбено и организационо делување. Бил почитуван не само од македонците туку и од албанците.За мошне кратко време македонските и албанските востанички чети, на чело со Петар Чауле, ги протерале српските власти од Дебар, Охрид, Струга, Ресен и Кичево и воспоставиле своја револуционерна власт. Притоа, тој во своите спомени запишал:

Дебар ликуваше. Македонското знаме се развеваше на секој прозорец, а во Охрид Навистина, целиот народ ликуваше. Собрани толпи на прозорците само чекаа да се јави некој од привремената влада или војводите, за да викне ура!

По жестокото крваво задушување на востанието Петар Чаулев се повлекол во Албанија, а во 1915 година, за време на Првата светска војна, повторно се вратил во Охрид, како окружен началник на градот.
По Првата светска војна заедно со Тодор Александров и Александар Протогеров ја формира ВМРО. Уште во првите години ќе дојде до нивно разединување по програмските цели и оружена стратегија на организацијата. Соочен со новонастанатите политички околности во Македонија и на Балканот, патот за извојување на слободата, автономијата и независноста на Македонија Петар Чаулев го гледал:

под заштита на Друштвото на народите или на една голема сила, а како алтернатива предлагал Автономна Македонија како одделна единица во федерална Југославија.

Од 1922 година како раководител на Битолскиот револуционерен округ и задолжен за одржување на контактите со албанските и италијанските власти, Петар Чаулев постојано престојува во Албанија и Италија.
Стапувајќи во непосреден контакт со претставниците на Коминтерната и Советскиот Сојуз, кај него ќе настапи и извесна еволуција во погледите за ослободување на Македонија и длабоко разочарување од дотогашната политика на бугарската влада и политичките партии. Признавајќи ја само: онаа револуција која единствено се потпира врз сопствените сили и се стреми да постигне целосна победа. Tој во своите писма од Италија, меѓу другото, ќе му напише на својот колега во ЦК на ВМРО, А. Протогеров:

Ние треба да се ослободиме од сите бугарски партии, да работиме само за Македонија и со Македонци, инаку сите ќе не осудуваат и само ќе налеваме вода во нејзините партиски воденици, а Македонија ќе плаче. Потпишувањето на Мајскиот манифест во Виена во 1924 година: за обединувањето на сите македонски сили во еден револуционерен фронт.

Петар Чаулев со огромно воодушевување ќе го прифати Манифестот и ќе го нарече свештен завет и директива за претстојните борби на македонскиот народ. По откажувањето на Тодор Александров и Александар Протогеров од своите потписи на Манифестот, Петар Чаулев, загрижен за судбината на овој документ, упатил јавен Повик до македонските револуционери и до македонскиот народ, во кој изјавува дека Манифестот е sвезда-водилка за Македонската организација и нашиот завет за идната дејност на Македонската револуционерна организација, како и програма на целокупното македонско движење.
И покрај притисоците и заканите за откажување и објавување на Манифестот, тој му останал верен и достоен на својот потпис. Во тие пресвртни денови на Протогеров ќе му напише: Сега, сега пред мене е прашањето: кавалер или подлец!, а во писмото до М. Монев (зет на Александров) ќе си го одреди и своето скромно место во организацијата: Јас немам други амбиции освен делото да напредува и јас да служам во него како обичен борец, а не како началник.  А во своето писмо до членот на Привременото претставништво на ВМРО и својот сограѓанин, Кирил Прличев, му пишал:
Вие заборавате дека ВМРО треба да биде во Македонија, а не во Софија  давајќи му на знаење дека треба да живеат со идеалите на една политика, не бугарска, туку македонска  и дека во Бугарија треба да дејствуваат непартиски, за на крајот од писмото да му предочи дека: Чаулев е син на ВМРО.
Набргу, во септември 1924 година Петар Чаулев бил отстранет од ЦК на ВМРО, а на 23 декември истата година и убиен во Милано од испратениот терорист на новиот водач на ВМРО, Иван Михајлов, заради тоа, како што ќе напише Димитар Влахов: Чаулев беше убиен зашто сакаше чесно да му служи на својот народ. Чаулев беше убиен зашто сакаше Македонската револуционерна организација да ги продолжи своите стари традиции...
Петар Чауле во 1924 година во Цариград ја објавува својата брошура под наслов “Албанија”, но за жал заради неговата трагична смрт во Милано невидел како изгледа книгата.